TỪ ĐỀN BÙ THIỆT HẠI CHO DÂN MỸ BẢN ĐỊA ĐẾN TÍNH TỰ LẬP CỦA TRẺ CON MỸ .
1/ Như bạn đã biết : tổ tiên người Mỹ trắng , có thời gần như tận diệt người Mỹ bản địa (Native Americans hay American Indian) . . . đưa người sống sót vào các khu tập trung (reservation ) ở nơi hẻo lánh . . .
Từ nhiều thập kỷ , để đền bù những thiệt hại - mà người Mỹ bản địa đã gánh chịu , cũng như để sửa sai , chuộc lại tội lỗi của tổ tiên mình , CP Mỹ đã có những chính sách ƯU ĐÃI dân bản địa trong các lãnh vực như y tế , GD , XH , v.v...
Ở mọi TP , đều có một trung tâm phụ trách về người bản địa , ở đó họ được cung cấp nhiều dịch vụ và phúc lợi HƠN CẢ các dân tộc khác . (Vì các dân tộc khác ko có một phòng như vậy) .
Các sắc dân khác đều biết điều đó nhưng ko ai phàn nàn vì mọi người đều biết họ chỉ là di dân (migrant) (kể cả Mỹ trắng , con cháu của những người Âu châu đầu tiên đến nước Mỹ) , còn chủ nhân thật sự của đất nước này chính là người Mỹ bản địa .
Các sòng bạc lớn * (không tính Las Vegas) với cả ngàn máy kéo (slot machine) , đều được lập tại lãnh địa của dân bản địa bên ngoài các đô thị . Lợi nhuận được chia theo tỉ lệ thỏa thuận giữa bộ lạc (làm chủ vùng đất đó) và nhà đầu tư . Phần bộ lạc hưởng được chia cho các người dân trong BL . Theo thống kê , mỗi người Mỹ bản địa được chia khoảng trên dưới 100.000 đô /năm (sic) !
Đây là tiền lời từ sòng bạc , không ăn nhập đến lợi tức do công việc của cá nhân đó tạo ra . Do vậy , nếu có đi làm thì có 2 lợi tức .
Người da trắng hay các sắc dân khác có thể bị homeless , v.v... nhưng người bản địa thì ko bao giờ vì họ có Phòng phụ trách dân bản địa lo cho họ + tiền lời sòng bạc . Tóm lại , vì được xem như chủ nhân của đất nước (master of the nation) , nên dân bản địa được nhiều dịch vụ, phúc lợi hơn sắc dân còn lại nhưng về trách nhiệm/nghĩa vụ thì họ cũng như các sắc dân khác .
2/ CP Mỹ quan niệm chuyện cờ bạc là tự do của con người , CP ko cấm , chỉ quản lý mà thôi . Còn ai mê đánh bạc đến nỗi treo cổ hay đi cướp nhà băng là do họ quyết định . CP ko dạy ai phải làm điều này , ko làm điều kia ; điều đó do chúng ta lựa chọn và quyết định .
CP MỸ KHÔNG SUY NGHĨ VÀ QUYẾT ĐỊNH GIÙM CHO NGƯỜI DÂN .
(Nếu họ có quyết định thế cho dân là do dân ỦY NHIỆM (mandate) qua bầu cử phổ thông , trực tiếp và kín . Chứ ko phải như ĐCSVN nói , 'chúng tôi có công đánh đuổi thực dân , v.v...' rồi suy nghĩ và quyết định "giùm" cho chúng ta !).
VD : ở TP tôi ở có nhiều quán nhậu có vũ sexy 100/100 . Họ hoạt động hợp pháp , có bảng hiệu và đóng thuế đầy đủ . Ai thích thì vào chứ các tôn giáo ko thể yêu cầu CP cấm vì vi phạm niềm tin tôn giáo . Đó là quyền tự do của cá nhân .
3/ Từ lâu , tôi đã quan sát cách dạy con của ng Mỹ . Ngay từ lúc con còn nhỏ , họ chỉ tư vấn cho trẻ con chứ ko làm thay chúng . Ví dụ : nhà trường đã dạy HS biết cách xử dụng hay quản lý đồng tiền . Khi nghĩ rằng chúng đã đủ trí khôn , cha mẹ cho tiền , còn tiêu xài như thế nào là tự chúng : chúng đi siêu thị với cha mẹ , tự tay chọn hàng , tự tay trả tiền , ko để cho cha mẹ trả (dù đó là tiền cha mẹ cho) . Bởi vậy , có những đứa khoảng 10 tuổi đã dùng internet để lập fund để cứu trợ bão lụt hay làm những gì mà chúng nghĩ có lợi cho cộng đồng , theo suy nghĩ thông thường (common sense) của chúng ; cha mẹ ko can thiệp vào việc làm của chúng . Các bạn ở VN sẽ lạ lẫm khi biết như vậy !
Tóm lại , ngay từ nhỏ , chúng đã học TỰ LẬP , không chịu để người lớn quyết định thay chúng ; chúng cũng biết những quyền lợi và trách nhiệm của chúng đối với xã hội .
Theo một bài báo đăng trên một website lề phải ở VN , ngay từ mẫu giáo , trẻ con Mỹ đã học về Nhà nước Pháp quyền , cách phát biểu suy nghĩ của mình , lắng nghe ý kiến khác biệt , tôn trọng sự công bằng , giải quyết mọi tranh chấp bằng lời nói , lý lẽ , không dùng sức mạnh , v.v...
Ở một XH như vậy , làm sao mà tham nhũng và lạm quyền có thể phát triển đại trà , công khai và ngày càng tệ hại hơn (như VN hiện nay) . Tôi ko nói ở Mỹ hay các nhà nước pháp quyền khác ko có tham nhũng hay lạm quyền , nhưng mức độ thấp và kín đáo . TT Hollande chỉ mới lén lút thăm thăm bồ mà báo chí làm ầm . . . Nhà bồ nhí - ko do ông sắm , cô ta có lợi tức do đóng phim . . .ko như các bà lớn VN chạy áp phe hay mua quan bán tước mạnh bạo . . . được đăng trên hoangtrunghaihuelua.blogspot.com - mà ng viết là đồng nghiệp hay từng làm ở cơ quan của ng bị tố cáo .
* Thời gian gần đây , 1 bộ lạc bản địa đề nghị lập 1 sòng bạc với nhiều ngàn slot machine trong TP Los Angeles nhưng TP ko đồng ý vì sợ những tác động tiêu cực của cờ bạc như trộm cướp , cho vay nặng lãi , thanh toán băng đảng , v.v... Ở các TP Mỹ , chỉ cho phép mở các sòng bạc trong đó ko có slot machine . Hiện tại , tại SJ có 2 sòng như vậy với số bàn đánh bạc giới hạn : nhiều lần sòng bạc đề nghị tăng thêm số bàn và hứa đóng thêm vài triệu đô thuế nhưng hội đồng tp ko chịu vì lợi ít nhưng hại nhiều .
SJ 15/2/2014 .
Hình dưới : các trung tâm sức khỏe ở dân Mỹ bản địa ở các tp lớn của Mỹ như tại San Jose hay Arizona .