The Battle of Dak To

The Battle of Dak To took place between 3 and 22 November, and was one of the major battles of the Vietnam War and one of the bloodiest. In late October, intelligence reports indicated that a large NVA force was preparing to attack US military units and installations at Dak To, located in Kontum Province, and close to the tri-border region where South Vietnam, Laos and Cambodia meet. Dak To lies on a flat valley floor adjacent to a river, and is completely surrounded by mountains with waves of ridgelines and peaks that stretch for many miles in all directions. Some of these ridges and peaks vary between 2500 and 4000 feet in height, and the slopes are very steep and covered with double and triple-canopy trees that are from 100 to 200 feet high and up to four feet in diameter. November was the beginning of the monsoon season, and temperatures in the mountains could reach 95 degrees during the day and drop to as low as 55 degrees at night. An NVA soldier captured during the battle stated that all of October was used to prepare fortified positions on the key ridgelines surrounding Dak To, and carrying munitions and supplies to these positions from Laos. On 2 November, an NVA reconnaissance sergeant surrendered to Allied Forces at Dak To. When interrogated, he provided a detailed and accurate battle plan for the attack on the Dak To – Tan Canh area, which was to be conducted by four infantry regiments and one artillery regiment of the 1st NVA Division. Several other NVA formations participated in this large-scale operation and the total enemy strength was about 12,000 soldiers. The main NVA objective was to compel the US senior headquarters, Military Assistance Command Vietnam (MACV) to send reinforcements to Dak To and then to inflict heavy casualties on these units. Documents captured during the battle show that each NVA infantry regiment was assigned the mission of destroying one US battalion. A captured NVA battalion executive officer had a hand written directive in his pocket stating that he would defend his position to the last man. All of this demonstrates the fierce determination of the enemy and for the NVA leadership in Hanoi, this was an important political confrontation designed to send a crystal-clear signal on the vulnerability of US forces and that the NVA had the capability to launch large-scale attacks against American forces and installations.   MACV responded to this enemy encirclement of Dak To – Tan Canh area by deploying several units to reinforce the US 4th Infantry Division. These formations were placed under the operational control of the 4th Infantry Division and included the 173rd Airborne Brigade and our unit, 1st Brigade, 1st Cavalry Division. According to a secret message prepared by MACV Deputy Commander, General Creighton Abrams (date/time 221325Z Nov 67), the 1st Brigade units arrived at Dak To as follows: 1st Battalion, 8th Cavalry arrived on 10 November; 1st Battalion, 12th Cavalry on 11 November; 1st Brigade Headquarters and our battalion, 2nd Battalion, 8th Cavalry on 14 November.   The fighting had started on 4 November when US 4th Infantry Division units attacked to secure the ridges to the south of Dak To. Three days later, 173rd Airborne Brigade units pushed west and then southwest, while South Vietnamese Army (ARVN) units pushed north and east. All of these friendly units met stiff resistance from sizeable enemy forces occupying fortified positions on the tops of the peaks and ridges, which confirmed the accuracy of the detailed battle plan obtained from the NVA deserter. In conjunction with these ground attacks, the US initiated a massive bombardment of enemy positions employing all available means. The extent of this massive bombardment is evident from the munitions expended during the Battle of Dak To: 257 B-52 strikes, 2,096 tactical air sorties and a total of 151,000 artillery rounds. It is hard to imagine how anyone could survive such a  bombing inferno, however, during the course of the battle we discovered that some of the NVA fortified positions consisted of three concentric trenches around the top of a mountain and they had dug a series of holes deep into the mountain which they used as bomb shelters. There were two phases to the Battle of Dak To; the first phase was between 4-12 November, and the second and most violent phase was from 17-22 November. According to General Abrahm’s message, our battalion arrived in the area on 14 November, however, the 4th Infantry Division Combat After Action Report states that our Battalion arrived on 18 November (other evidence supports our deployment on 14 November). The latter report went on to state that our battalion was deployed “into the hills east of TAN CANH and encountered strong enemy defences. The battalion operated in the area six days, again blasting the enemy out”.     LANDING ZONE ON ARRIVAL AT DAK TO   EXTRACTION OF BRAVO COMPANY 17-18 NOV (LOOKING TOWARDS SPECIAL FORCES CAMP) Thanks to Fred Fish for the above photos 19 November will always be remembered by the many relatives who lost a loved one on this date at Dak To and by the many veterans who participated in this battle. The strongest enemy resistance was on the infamous Hill 875, located southwest of Dak To where two battalions of the 173rd Airborne Brigade, the 2nd Battalion and 4th Battalion, 503rd Infantry Regiment, fought for several days to seize this hilltop. The attack began on 19 November and Hill 875 was finally secured on Thanksgiving Day, 23 November. Both battalions suffered very heavy casualties and the fighting was so violent that the infantry companies were calling in artillery and air strikes dangerously close to their own positions. The casualty figures for these two battalions were158 killed and 402 wounded in action.   Bravo Company was also engaged in a fierce firefight on Hill 1034 on 19 Nov, but first some relevant background details from the 1st Bde, 1st ACD, Combat After Action Report, dated 1 Dec 1967. The 1st Brigade Task Force that deployed to Dak To consisted of two battalions; 2nd Bn 8th Cav Regt and 1st Bn 12th Cav Regt. Major supporting units included; 2-19th  Arty(-), A/2-20 Arty (ARA), B/229th AH Co(-),  and 228th ASH Co(-). Other supporting units included platoons or detachments of MPs, scout dogs, pathfinders, engineers, Military Intelligence, Tactical Air Control Party, and several others. 1st Brigade combat units deployed to Dak To on 14 Nov by C-130 from LZ English. A total of 37 C-130 sorties were required to move combat units and their essential equipment, while logistical and other units moved by road with an overnight at An Khe. On 15 Nov, the 2-8th Cav initially released two companies to the 1st Bde, 4th Inf Div for the defense of Dak To. On 16 Nov, the 2-8th Cav Command Post moved from Kontum to the Dak To area (LZ Winchester), resumed control of their rifle companies and operated under the 1st Bde, 4th Div to assist in the defense of Dak To. D Co worked generally to the south, B Co to the north and C Co to the east of Dak To. C Co made contact with estimated NVA company at ZB 110210 and conducted a two day battle finally securing the hill top. A Co, 2-8th Cav, remained under the operational control of the 1st Bde, 1st ACD, and secured the proposed forward CP location at LZ Polly. It was determined on 16 Nov that the proposed forward CP location for the 1st Bde , 1st ACD, would not be at LZ Polly but instead be at LZ Winchester (ZB 046208), which was the location for the 2-8thCav CP and the 173d Abn Bde Rear CP. On 19 Nov, the 2-8th  Cav (-) returned to the operational control of the 1st Bde, 1st ACD, and the battalion was assigned an area of operation in the general vicinity of where C Co had contact with enemy forces at ZB110210. This area of operation was called the WHITEHORSE AO. On 19 Nov, B Co conducted a combat assault on a narrow ridgeline at ZB 106218 with the mission of securing Hill 1034, located at ZB 109223. Bravo Company was not aware of any intelligence indicating that enemy forces had established extensive fortifications on Hill 1034. For their defense of Hill 1034 and to survive massive bombardments by US artillery and air-strikes, enemy forces had established a horseshoe defense consisting of an elaborate bunker system with connecting tunnels and the whole complex was skillfully camouflaged. Immediately prior to the beginning of this firefight, the lead elements of Blackfoot Platoon had reached the southern tip of Hill 1034 and had started occupying hasty defense positions, while the remainder of Bravo Company continued to close on Hill 1034. It is highly likely that Blackfoot approached Hill 1034 from one direction, while Cheyenne was the lead platoon for the remainder of Bravo Company who approached Hill 1034 from another direction. The command group with Captain Decker and his radio operator, SP4 Fowler, was located with Cheyenne. This was the situation when Bravo came under intense and accurate fire from enemy forces occupying fortified positions on Hill 1034. It all started abruptly when enemy forces engaged Blackfoot from well-camouflaged fighting positions and our first casualty was Lieutenant Rodreick. In the course of a short period, Bravo Company sustained 10 casualties, representing 9% of our field strength. Among those killed in action was Captain David Decker, Commanding Officer of Bravo Company; Specialist William Fowler, Captain Decker’s radio operator; and Lieutenant Ronald Rodreick, Blackfoot Platoon Leader.  Specialist Thomas Olearnick, who was the pointman for Cheyenne on the approach to Hill 1034, was listed as missing in action but his status was later changed to “died while missing”. Based on a letter written home by one of our troopers, Bravo Company had a total of six troopers wounded during this action and they were medevaced by helicopters. Aztec Platoon was in a position to provide covering fire while Blackfoot and Cheyenne withdrew from the top of Hill 1034 with our casualties. The assault on Hill 1034 was suspended while we evacuated all of our casualties and it was also necessary to reorganize due to the loss of several leaders.      Late in the afternoon of 19 Nov, B Co was extracted from ZB 106218 and inserted in the vicinity of C Co at ZB 110210. During the evening, night and the morning of 20 Nov, the entire ridge complex from ZB 110210 to ZB 103237 was pounded by artillery and air strikes. Estimates of the enemy strength on the ridgelines, based on contacts by B and C Co, 2-8th Cav and visual sightings by aerial observers, indicated a well dug-in enemy battalion. During the night of 19-20 Nov, a F4F aircraft conducting an air strike on Hill 1034 received ground to air fire and crashed in the vicinity of ZB 09022. One of the pilots ejected safely and ARA gunships covered his extraction immediately after the crash. D Co returned to 2-8th Cav control on 20 Nov and conducted a combat assault to secure the wreckage of the downed aircraft, recover the body of the pilot who failed to eject and to extract sensitive items of equipment. Early in the morning of 20 November, Captain Peter O’Sullivan assumed command of Bravo Company and landed at the company location at ZB 110210 with two replacement platoon leaders; Lt. Thomas Beach (Cheyenne) and Lt. Gus Pappas (Mohawk). On the same date, Lt. Thomas De Young (Blackfoot) was transferred from Charlie to Bravo Company to provide Bravo Company with a combat experienced platoon leader. Another replacement platoon leader, Lt. Charles Ready (Aztec), joined Bravo Company sometime during the afternoon of 19 Nov. The former platoon leader of Aztec, Lt. Bill Berry, was assigned duties as Bravo Company Executive Officer on 16 November. Another former platoon leader (Cheyenne) of Bravo Company, Lt. Alfred Lehman, was assigned to our Battalion Headquarters Company with an effective date of 21 November.  The following two photos on the bombing of Hill 1034 were taken during the morning of 20 Nov from our location at ZB 110210 and before we assaulted the hill.      BOMBING OF HILL 1034 Thanks to Ralph Mercado BOMBING OF HILL 1034 Thanks to Jimmie Hentkowski The following photograph was taken of shortly after we occupied Hill 1034 on 20 November 1967, and these troopers portray the anguish and sorrow that affected all of the members of Bravo Company.   BRAVO COMPANY ON HILL 1034, DAK TO, 20 NOVEMBER 1967 Captain O'Sullivan and 1st SGT Rodriguez   HILL 1034 Thanks to Jimmie Hentkowski   AFTER THE BATTLE FOR HILL 1034, DAK TO, 20 NOVEMBER 1967 Thanks to Sam Walker. Cheyenne - Ricky Day shirtless (?), Byron Shaw with canteen (?).   LOOKING TOWARDS DAK TO FROM HILL 1034 Thanks to Tom De Young   CAPTURED ENEMY WEAPONS AND EQUIPMENT ON HILL 1034 Thanks to Tom De Young SCOUT DOG ON HILL 1034 Thanks to Tom De Young The difficulties of conducting combat assaults in the hills surrounding Dak To with double and triple-canopy trees is clearly evident from this photograph.   COMBAT ASSAULT AT DAK TO DURING NOVEMBER 1967   NIGHT DEFENSE POSITION Thanks to Ralph Mercado In the afternoon of 20 Nov and proceeded by a devastating air and artillery barrage, Bravo Company completed the assault of Hill 1034. We spent most of the evening and the following two days clearing the extensive enemy bunker complex surrounding Hill 1034, and collecting captured NVA weapons and a large supply of artillery and mortar ammunition, some of which had markings showing that they were manufactured in Russia. According to information recorded in a letter home, one of the enemy units occupying Hill 1034 was an NVA mortar unit with an identification number of 338. This information was obtained from enemy documents found in the bunkers. Another dangerous situation confronting us was the presence of numerous unexploded cluster bombs that were scattered all over Hill 1034 and an Explosive Ordinance Team spent many hours blowing them up. The entire ridgeline was cleared and secured by 21 Nov. On 23 or 24 Nov, Bravo was assigned the mission of securing LZ Winchester with three platoons, and one platoon (Blackfoot) was sent to Kontum to secure the 1st Bde, 1st ACD, rear command post. On Thanksgiving Day, 23 November, we received the news that the battle of Dak To was over and the enemy had probably returned to their sanctuaries in Laos and Cambodia. Bravo Company (minus Blackfoot) was on another hilltop, called LZ Winchester, and late in the afternoon, choppers arrived with our Thanksgiving dinner, consisting of turkey with all the trimmings. Although we enjoyed our meal, there was a noticeable sadness among the troops as if they were silently thinking of their friends and colleagues who were not present. On 23 Nov, the WHITEHORSE AO was expanded to the north and east to allow for pursuit to the northeast. A firebase, LZ FALCON (ZB 133212), was opened on 23 Nov. On 24 Nov, A and C Co’s combat assaulted to the northeast with no significant findings. Both companies were subsequently extracted to LZ WINCHESTER on 24 Nov in preparation for the return of the 1st Bde, 1st ACD, to the Pershing AO on 25 Nov. On 25 Nov, the 1st Bde combat units moved by air on 37 C-130 sorties to LZ ENGLISH and the last unit landed at the Arrival Airfield at 1800H. 2-8th Cav units were moved from the Arrival Airfield by helicopters to their new missions:  C Co, 2-8th Cav assumed the security mission at LZ MUSTANG-TAPE at 251530H Nov 67. B Co 2-8th Cav(-) assumed the security mission at LZ LARAMIE at 251600H Nov 67 and provided two platoons to assist in securing LZ ENGLISH by 1600H. A and D Co 2-8th Cav conducted search and clear operations in the Bong Son AO. NVA casualties during the Battle of Dak To were between 1200-1455 killed in action and it is likely that the figure for NVA wounded in action would be somewhere around 3000. Provoked by these high casualties, a NVA officer called Dak To a “useless and bloody battle”. US casualties during the Battle of Dak To were 289 killed in action, 985 wounded and 16 missing in action. Forty helicopters, two C-130 Hercules and one a F4F aircraft were destroyed by enemy fire. Because of the steep slopes and triple-canopy trees, there was a serious lack of suitable sites for landing helicopters and this meant that most troop movements had to be conducted on foot. There is no doubt that the scarcity of suitable landing sites made it very difficult to conduct airmobile operations in the Dak To area, and this greatly reduced not only our combat effectiveness but also our combat advantage over our opponents. In fact, there are numerous cases where the Battle of Dak To was a traditional “one on one” infantry contest and where we assaulted hills just like the US infantry did during the Korean War. Most military experts would agree that the battles of Dak To in November and Tam Quan in December were preliminary battles to the Tet Offensive in January 1968. Mail was extremely important to all in Bravo Company and the following letter from one of our troopers to his mother shows how parents were kept informed  of the activities of Bravo Company. In addition, this letter contained very important information on the Battle of Dak To that was used for this article, in particular, the identification of Hill 1034 and the number of Bravo Company casualties. Notice that instead of using postage stamps, we wrote “FREE” on the envelope.   Many thanks to Jimmie Hentkowski.

Dro

 

Wayback Machine

Despite these setbacks, Vietnamization began ahead of schedule when, in January 1969, Peers and Lu Lan agreed to replace one brigade of the U.S. 4th Division in Kontum Province with the military forces of the South Vietnamese 24th Special Tactical Zone. Peers regarded the zone's organic infantry unit, the (nondivisional) 42d Regiment, as well led, familiar with the land, and accus tomed to using American fire support when needed. Based in a sparsely popu lated border area, the 42d had developed a higher degree of combat expertise than its pacification-bound sisters along the coast, and, with II Corps armor and ranger reinforcements, its American advisers felt that the regiment could hold the northern Highlands. The new realignment left two American brigades and two Vietnamese regiments along the border, with the dangerous coverture task thus divided about equally between the two armies." Elsewhere in the II Corps zone, progress was less dramatic. Reflecting the increasing American interest in area security, Peers had ordered his pair-off programs expanded in July 1968 to include all Territorial Forces within the vicin ity of each American unit, and by mid-1969 a variety of programs catering to the territorials had replaced most of the original effort. Brig. Gen. John W. Barnes, who had succeeded Allen as commander of the 173d Airborne Brigade in De-cember 1968, officially ended the unit's pair-off program in April 1969 and re placed it with Operation WASHINGTON GREEN, an intensive area security effort with territorial and paramilitary forces in Binh Dinh Province. In essence, WASH INGTON GREEN was a second Operation FAIRFAX, but without the presence of South Vietnamese regulars.18 WASHINGTON GREEN proved to be the final American campaign in Binh Dinh Province, and its greatest achievement may have been in training an impressive number of territorial and paramilitary forces. However, in the long run the opera tion appeared no more successful than FAJRFAx's efforts to clean up Gia Dinh Province around Saigon prior to the Tet offensive. Binh Dinh was not easily pacified by military action alone. American and Vietnamese local intelligence was poor, the area was a traditional enemy stronghold, and province and district officials were never able to eliminate the local Viet Cong infrastructure. General Barnes admitted that "there is not a favor throughout the brigade to do this thing," explaining that many of his combat commanders found themselves frus trated by the lack of traditional fighting and measureable results. As Peers' suc cessor in March 1969, Lt. Gen. Charles A. Corcoran, reflected, "Barnes may have just been keeping the lid on the situation." After the brigade finally left Vietnam in 1971, the greater portion of the province reverted to Viet Cong control." Generals Peers' artillery assistance programs also began leaning towards the territorials. In late 1968 he began establishing combined fire support coordination centers in each province; placing all territorial outposts under American, Korean, or South Vietnamese artillery fans; and streamlining fire request and clearance procedures. But the new centers did little to increase territorial aggressiveness or free South Vietnamese artillery of its heavy area security responsibilities . 20 Although these combined activities were more thoroughly planned than those in the I Corps zone, it was difficult to measure their effect on the ground. American advisers continued to rate the South Vietnamese 22d and 23d Divi sions considerably lower than their northern sisters (the 1st and 2d Divisions), and the two units remained comparably weaker in strength and battlefield expe rience. General Peers seemed confused as to whether he should concentrate on developing the regulars or improving the territorials, and complained about the lack of guidance from MACV. Despite "a considerable effort toward the develop ment of a 'One War' concept at MACV-Saigon level," he felt that "it was ex tremely difficult for Headquarters, I FFV to pull together its several functions into a unified effort." If the goal was pacification, then the greater emphasis on territorial security made sense; if the objective was Vietnamization, then other measures and arrangements were called for. At the end of his tour Peers recom mended that Washington come up with a more structured plan, outlining con

====

1969-1971

In March 1969 as he left command of I Field Force, Peers assessed the Division as "potentially the best division in II Corps," that just sits "in the cities and towns and outlying areas for weeks on end... [with a] continual tendency to revert back to the territorial function."[7]: 401 

In 1969 General Le Ngoc Trien replaced General Nguyễn Văn Hiếu as Division commander.[7]: 364 

From 5–25 May 1970 the 40th Regiment participated in Operation Binh Tay I an early phase of the Cambodian Campaign with the US 1st and 2nd Brigades, 4th Infantry Division. On 17 May the US forces returned to South Vietnam, leaving the area to the ARVN.[9]: 201  During Operation Binh Tay II from 14–26 May, the Division moved against Base Area 702. The second phase of the operation was carried out between 20 May and 27 June against Base Area 701 by elements of the Division.

In December 1970 as the US 4th Infantry Division left Vietnam, the Division moved into Pleiku with its 47th Regiment, taking responsibility for the 24th Special Tactical Zone and the defense of the northern Highlands.[7]: 401 

The dissolution of the 24th Special Tactical Zone headquarters along the Laotian border and the transfer of its responsibilities to the Division had not brought any noticeable improvement to the Highlands. Local American and South Vietnamese cross-border incursions there had amounted to only minor raids. The 42nd Regiment had continued its decline begun during the Ben Het battles of 1969, and neither the 42nd nor the 47th Regiments had done well during the struggle for Dak Seang Camp in April 1970. I Field Force, Vietnam commander General Arthur S. Collins Jr. regarded the other five ARVN regiments in the zone as acceptable, but saw their "lack of aggressiveness" as a "persistent" and "fatal weakness."" "We need more fighters and fewer shadow boxers," Collins opined, reckoning that "we have perhaps overadvised them to the point where some of the lack of initiative... might be traced to overactive advisors." In his opinion, ARVN units were "no match" for their North Vietnamese opponents, and ARVN commanders relied too heavily on American air and artillery support now that it was available in quantity. In combat, they were simply unwilling to close with enemy forces. "The failure is one of leadership... and one of will." but, Collins had to conclude, "the one thing that can be said is that ARVN soldiers are doing the fighting and taking the casualties." The senior US adviser to the 2nd Battalion, 42nd Regiment concluded that the primary Vietnamese problem was still poor leadership: "The only time they fight is when they are cornered and have to fight." He predicted that "in the end, when the American forces do pullout, the PAVN will move back in" and that, judging by the punishment the PAVN had already taken from American firepower and survived, "the South Vietnamese will not be able to stop them.[7]: 422–3 

Easter Offensive

Main article: Battle of Kontum

In early February 1972 in response to intelligence reports of a PAVN buildup including tanks and artillery in the Central Highlands, II Corps commander General Ngô Du moved the Division's headquarters and 47th Regiment to Tân Cảnh Base Camp to join the 42nd Regiment already located there. Elements of the 19th Armored Cavalry Squadron were attached to the Division to support its organic 14th Cavalry Regiment equipped with M-41 light tanks. The armored units would be deployed forward at Ben Het Camp which was regarded as the most likely direction of a PAVN armored attack.[10]: K-1 [11]: 82 

Since the start of the Easter Offensive at the end of March, the Division's base areas had come under increasing PAVN artillery and rocket fire, which had gone from 20-50 rounds per day in March to up to 1000 per day by mid-April. During early April the 47th Regiment withdrew to Đắk Tô Base Camp, while the 42nd Regiment and one Battalion of the 41st Regiment were at Tân Cảnh supported by armor and artillery. In addition Airborne and Rangers occupied a string of firebases along a backbone of mountains stretching towards Kontum nicknamed Rocket Ridge.[10]: K-6  On 23 April, the PAVN 2nd Division started their attack on Tân Cảnh by hitting the ARVN tanks with AT-3 missiles and this was followed by a direct hit on the 42nd Regiment command bunker injuring the senior U.S. Adviser and several of the ARVN commanders and severely undermining the confidence of Colonel Le Duc Dat the 22nd Division commander. By midday all five of the M-41 tanks in the base and several more bunkers had been destroyed by the missiles. At 19:00 PAVN rocket fire ignited the base ammunition dump[10]: K-7  At 21:00 a column of 18 PAVN tanks was spotted in the area, a United States Air Force (USAF) AC-130A gunship arrived at 23:00 and began to engage the T-54 tanks with its 105 mm cannon. Three T-54s were disabled but later recovered by the PAVN.[10]: K-7  At midnight the tank column turned towards Tân Cảnh and the ARVN artillery began firing on the column until stopped by PAVN counterbattery fire. Two bridges on the approach to Tân Cảnh were abandoned without being destroyed. The ARVN organised hunter-killer teams and these destroyed two tanks.[10]: K-8 

Just before 06:00 on 24 April the PAVN tanks attacked Tân Cảnh in two columns. One column of T-54s attacked the main gate, the other moving to secure the airstrip. The advance of the tanks caused the 900 support troops to panic. The new command bunker was hit by further artillery fire destroying the radio antennas. With the collapse of all command and control on the base, the American advisers abandoned the command bunker and moved to a new position to call in airstrikes, however fog made such airstrikes impossible.[10]: K-8 [12] At dawn the senior US adviser John Paul Vann arrived over Tân Cảnh in his OH-58A and made contact with the advisers who had escaped from the base perimeter. Vann landed and six advisers squeezed into the helicopter while frightened ARVN troops hung onto the skids. The helicopter flew to Đắk Tô Base Camp to drop off the passengers and then flew back to Tân Cảnh where they picked up the remaining three advisers, however the helicopter was swarmed by panicky ARVN and crashed on takeoff. Another helicopter came in and picked up Vann, his pilot and the three advisers and flew them to Pleiku.[10]: K-9  One hour after the main PAVN attack on Tân Cảnh commenced, the PAVN began their attack on Đắk Tô. A UH-1H helicopter #69-15715 landed to evacuate the six U.S. advisers who had been rescued from the Tân Cảnh perimeter, this helicopter was hit by PAVN anti-aircraft fire and crashed, five passengers and crew were killed in the crash while five survived, evaded capture and were recovered up 13 days later.[13] The PAVN penetrated the base perimeter suffering heavy losses, the remaining U.S. advisers called in airstrikes as the morning fog cleared but by 10:00 the 47th Regiment commander had lost contact with most of his subordinates and the command group evacuated the command bunker for a bunker in the inner perimeter.[10]: K-9  A T-54 moved into the base and began direct fire on the command post, the two remaining M-41s engaged the T-54, however their 76 mm guns had no apparent effect on the T-54 which quickly knocked out both M-41s. A relief column of M-41s supported by infantry arrived from Ben Het Camp around this time, but all the M-41s were knocked out by B-40 rockets and recoilless rifle fire and the infantry dispersed. With the failure of this counterattack and the loss of command and control the ARVN forces began to evacuate the base towards the south. As the ARVN attempted to cross the Dak Poko river they came under intense PAVN fire and the senior U.S. adviser LTC Robert Brownlee disappeared during this engagement.[14] At 20:00 the 47th Regiment command group attempted to escape the base and by 04:30 on 25 April after losing several men to PAVN fire escaped the base perimeter and were recovered the following day.[10]: K-10 

On 25 April the PAVN mopped up the remaining ARVN positions around Tân Cảnh/Đắk Tô. The Division had ceased to exist as a fighting unit, the Division commander and his entire staff had disappeared and the PAVN had captured 23 105mm and 7 155 mm howitzers and large supplies of ammunition and stores.[10]: K-11  With the loss of the main camps, the remaining firebases along Rocket Ridge were abandoned and the PAVN had a clear approach to Kontum.[10]: K-12 

Meanwhile, on the coastal lowlands the PAVN 3rd Division and VC units succeeded in cutting Highway 1 at Bồng Sơn and attacking the three isolated northern districts, forcing the 40th and 43rd Regiments to abandon their major bases at Landing Zone English and in Bồng Sơn. This together with the attacks against Kontum threatened to cut South Vietnam in half.[11]: 91 

In early May the remnants of the 42nd and 47th Regiments which had been incorporated into the defense of Kontum were replaced by the arriving units of the 23rd Division and withdrawn to Bình Định Province for refitting.[11]: 94 

The rehabilitation of the Division, now under the command of Brigadier General Phan Dinh Niem, slowly restored its combat effectiveness and in July the Division cleared Highway 1 and recapturing the lost districts.[11]: 105 

Although the Division had incurred heavy losses during the Easter Offensive, the Division was somewhat aggressive in moving against PAVN bases in Bình Định Province and in securing the most important lines of communication, Highway 1 along the coast and Highway 19 which climbs westward over the Annamite Range to Pleiku. Security on the latter route, whose steep grades, blind curves, defiles and many bridges created ideal opportunities for ambush, was being provided by the 3rd and 19th Armored Cavalry Squadrons. The Division's four regiments were deployed as follows: the 40th was in northern Bình Định in the area of the Bồng Sơn pass; the 41st was in Tam Quan, the northernmost district of Bình Định; the 42nd was in reserve in Hoài Ân District; and the 47th was providing security around Phù Cừ District on Highway 1. Reinforcing the Division in Binh Dinh were the 14th Armored Cavalry Squadron in Bong Son and two regiments of Rangers, the 4th Ranger Group east of Tam Quan, and the 6th east of Phù Cừ.[15]: 9 

1973-4

 Mấy ngày đầu bị bắt, Việt Cộng cho mỗi người một vắt cơm lạt để ăn. Sau đó du kích địa phương đi lùng những ruộng lúa hay các rẫy khoai mì (sắn) ở buôn thượng bị bỏ hoang. Rồi dẫn dân chúng đến đó vào ban đêm để nhổ. Trời tối như mực, dân chúng cứ cầm cây mì bứng lên rồi tuốt bằng tay. Mỗi người thu nhặt cho mình một mớ khoai mì “chiếm lợi phẩm” mang về xắt nhỏ ra, sấy cho khô để nấu ăn.

Nếu gặp được ruộng lúa thì Việt Cộng cho tuốt lúa. Người nào tuốt được hơn một ký thóc là hay lắm rồi. Thóc lúa rang khô rồi giã bằng cùi để tách vỏ trấu và cám ra thành hột gạo. Sau đó người ta dùng nắp vung nồi để rang gạo cho khô, cất dành để nấu ăn. Nhưng thường thường thì gặp rẫy khoai mì nhiều hơn là ruộng lúa. Ngày nào cũng ăn củ mì nên dân chúng chế biến đủ thứ món như mì luộc, canh khoai mì v.v. Nấu củ mì bằng các nồi nhôm nhặt được trong các buôn thượng đấy. Đi đến các buôn thượng nào thấy thiếu cái gì thì họ lượm cái đó mang theo để xử dụng.

Thiếu lương thực nên dân chúng đi hái rau tàu bay, rau sam, nấm rừng (tùy loại ăn được), măng tre rừng, rau dớn rừng mọc dọc theo các khe suối ở môi trường hoang dã, và cây môn thục (còn gọi là cây môn ngứa) ngâm vào nước gạo, để làm dưa chua tăng thêm phần ẩm thực. Đó là chưa kể đến tình trạng bắt được con gì ở rừng già ăn được, là ăn con nấy.

Gia vị thiếu nghiêm trọng nhất trong việc nấu nướng chính là muối biển. Đôi khi Việt Cộng chuyển đâu đó từ Lào sang một số muối hột. Phân phát 1/3 thìa cà phê cho hộ 1 người. Hai mẹ con của chúng tôi thì được một muỗng muối hột để ăn. Gia đình nào đông thì được nhiều và gia đình nào ít thì được ít, nhưng không lúc nào cũng được phân phát muối hột. Ăn phải cầm chừng kẻo hết muối để nấu ăn. Nói tóm lại, không có muối ăn cũng chết mà ăn nhiều quá thì bị phù thủng.

Chốn rừng thiêng nước độc, môi trường đầy muỗi mòng, vắt đốt, sốt rét lại không có thuốc men chữa trị gây lên các bệnh dịch cúm, sởi, cộng thêm thiếu ăn, sinh ra đủ thứ bệnh tật. Tội nghiệp nhất là đám con nít sơ sinh không có sữa để bú, thiếu vệ sinh dinh dưỡng và bị sốt rét rừng nên chết rất nhiều. Có gia đình 5-6 đứa con nhỏ đều chết hết ráo. Nói chung là người nào chết thì ráng chịu. Không ai còn nước mắt hay lòng nhân ái để mủi lòng thương hại lẫn nhau nữa.

Thường dân lâm vào cảnh màn trời chiếu đất. Không có chòi, lều và nhà sàn để ở gì cả. Nước uống, nấu nướng và tắm giặt bằng nước suối. Có thể nói là hôm nay thì ở rừng nầy, mai thì ở rừng kia. Di chuyển lên đồi xuống núi nhiều lần trong một ngày là chuyện thường tình. Di dời từ rừng nầy sang rừng khác. Có lúc thì vào ban ngày nhưng đa số thì vào ban đêm để tránh phi pháo của KLVNCH và Hoa Kỳ oanh tạc. Mỗi lần nghe tiếng động cơ máy bay trên trời, đám du kích la toán lên:

-Chạy lẹ lên, kẻo máy bay “Ngụy” đến bỏ bom đánh phá ta.

Bất cứ ai mà chậm chạp chẳng hạn như đang lúc nấu nướng làm bếp, chúng bèn tạt nước vào đống lửa bắt bỏ hết để ra đi. Quần áo mỗi người mang theo trong giỏ lúc đi di tản chỉ có vài bộ đồ, thay mặc dần dần bắt đầu đã rách rưới tả tơi. Vá được mảnh nào, chụm mảnh nọ hay xin được quần áo của ai đó thì mặc đại để che thân. Tuy nhiên, không thấy cảnh người sống thiếu áo quần bèn lấy quần lấy áo của người chết giặt lại để mặc cả.

Tôi nhớ mỗi lần đi tắm ở dưới suối, phải vắt quần áo lên trên bụi cây phơi khô. Tắm cởi chuồng xong lấy quần áo đó mặc lại. Quần áo mặc đa phần nhất y nhất quẩn một bộ đồ duy nhất. Đàn ông con trai đi tắm thì dễ rồi, nhưng đàn bà con gái đi tắm mới khổ tấm thân. Họ rủ nhau kiếm một chỗ kín đáo, canh chừng cho nhau tắm gội và giặt giũ. Không có xà bông để tắm, dân chúng tùy cơ ứng biến kiếm đâu ra được vài trái bòn hòn vò vào nước thay cho xà bông, để chà rửa thân thể.

Cuộc sống của thường dân quận lỵ Dakto bị cộng sản kèm kẹp trong vùng “giải phóng” rất lầm than cơ cực cứ quần quật như thế tính từ cuối tháng 4 năm 1972, cho đến khi Hiệp Định Đình Chiến Ba Lê thực thi sau ngày 27 tháng 1, năm 1973. Vùng nào Việt Cộng chiếm được trước đó, coi như thuộc quyền sở hữu của chúng.

Sau ngày đình chiến lịch sử đó, không ai được phép trở lại thị trấn Dakto để sống nữa kể cả những người từng có nhà ở đó, vì quận lỵ đã bị tàn phá bởi chiến tranh. Ban quân quản địa phương chia cho mỗi gia đình một khoảnh đất nhỏ ở hai bên Quốc Lộ 14 để khai hoang lập nghiệp. Dân chúng tự động kiếm cây rừng làm chòi, lợp tranh trát vách để ở. Người nầy giúp đỡ người kia, dựng nhà đùm bọc lẫn nhau để sống. Dân chúng làm rẫy canh tác như trồng lúa, trồng khoai lang, khoai mì và hoa mầu tự tạo ra thực phẩm để sinh nhai.

Sau biến cố 30 tháng 4 năm 1975, khi miền Nam hoàn toàn rơi vào tay cộng sản thì đời sống của người dân ở Dakto tương đối dễ thở hơn lúc còn sống ở trong rừng núi một chút (4/1972). Mẹ tôi dựng một sạp nhỏ trước căn chòi của mình để bán các thứ lặt vặt như hành ớt, cá khô, mắm muối và bánh kẹo mua từ thị trấn Kontum lên, mong được sống lây lất qua ngày.

Những trẻ em thiếu nhi trong lứa tuổi học sinh được các anh chị lớn có trình độ, tình nguyện dậy các mẫu tự abc, học bản cửu chương và chỉ cách thức làm toán cộng trừ nhân chia. Các chòi gọi là lớp học được dựng lên đơn sơ, tạm bợ trên các mảnh đất trống trong khu vực kinh tế mới. Tôi buộc phải học lại lớp 1 từ đầu vào năm 1973, tuy rằng đã học gần xong lớp 2 trước đó.

Ngành giáo dục tại Dakto tương đối có tổ chức hẳn hòi sau ngày đất nước thống nhất (sic). Tôi học hết cấp II, tức là lớp 9 (cấp lớp cao nhất ở Dakto), mãn trường vào hè năm 1982. Năm đó tôi tròn 17 tuổi (học trễ lắm rồi đó nghen). Muốn theo học trường trung học cấp III (từ lớp 10-12) phải xuống thị trấn Kontum, cách huyện Dakto 46km, sống trọ ở nhà người quen để đi học. Nhiều hôm nhớ mẹ (thèm bú tí một chút đó mà) và mấy luống ruộng vườn không người trông coi, tôi cuốn gói bỏ học ngang trở về Dakto, tính ở lại để phụ giúp mẹ lo việc đồng áng. Về đến nhà mẹ tôi khuyên nhủ:

-Cha con là một sĩ quan của QLVNCH. Nay ông bị đi cải tạo, con phải lấy tấm gương đó mà ráng học để nên người.

Mẹ tôi dọn cơm ra cho ăn uống no nê rồi đi nghỉ. Hôm sau tôi lủi thủi lần ra Quốc Lộ 14 để đón xe đò trở lại thị trấn Kontum quyết tâm chăm chỉ học hành. Nhờ bền chí và cố gắng nên cuối cùng tôi xong tốt nghiệp lớp 12 vào hè năm 1985.

Tôi thi đại học và được nhận vào Hệ Trung Cấp Trường Cao Đẳng Kinh Tế - Kế Hoạch Đà Nẵng. Ngày đó, danh từ gọi là Trường Trung Cấp Kế Hoạch II Kinh Tế (1985-1986). Chương trình dự trù học 3 năm nhưng họ rút lại thành 2 năm, dự định sẽ tốt nghiệp vào mùa hè năm 1988. Trước khi tốt nghiệp để đi thực tập, trường đòi hỏi mỗi học sinh 2 bìa thư có dán tem ở nơi cư trú để kiểm tra hồ sơ lý lịch học sinh. Cuối năm 1987, ban giám thị của trường thông báo cho tôi biết: “buộc đương sự thôi học, trả về địa phương vì lý đó man khai lý lịch.” Không biết ai đã thông báo lên trên huyện Dakto về lý lịch gia cảnh của tôi? Tôi đành thu xếp đồ đạc để trở về Dakto, sống với mẹ vào cuối năm đó.

Mỗi độ tháng tư về, ký ức của tôi hay nhớ lại cảnh tượng chạy loạn ở Dakto vào năm 1972. Giờ tôi hiểu ra tại sao thường dân tại Dakto đều bị Việt Cộng lùa cả đám vào trong rừng. Họ bắt giữ dân ở lại để tuyên truyền với thế giới là dân chúng bỏ bên quốc gia để về với phe cách mạng. Đồng thời nếu như bị máy bay Hoa Kỳ và phi cơ KLVNCH oanh tạc trong lúc hành quân, thì lấy dân ra làm bia đỡ đạn cho chúng. Cũng không hiểu sao, tôi lại đọc được mưu đồ xảo quyệt của chúng như thế!

Có lẽ độc giả cho rằng tôi bịa chuyện để nói lên. Nhưng nếu ai từng đọc qua bài viết, “Dakto - Đêm Cuối Cùng” của tác giả Trang Y Hạ, chỉ biết được phần đầu tấn bi kịch khổ đau của thường dân vô tôi tại quận lỵ Dakto mà thôi. Bài viết nầy là phần nối tiếp, nói về những đã gì xẩy ra sau đó.

Nhưng còn nhiều mẫu chuyện thương tâm đầy máu và nước mắt mà tôi không thể nhớ rõ chi tiết để kể lại. Tôi cũng không muốn dài dòng vụ Việt Cộng kèm kẹp dân chúng trong vùng Dakto bị chiếm, e rằng sẽ lạc đề tài bài viết về thân phụ của mình. Tuy nhiên, tôi cũng hy vọng rằng những ai là nhân chứng, từng sống qua thời kỳ kinh hoàng tại địa danh nầy sẽ viết lên sự thật.

 

Đầu năm 1988, mẹ tôi rời thị trấn Dakto để về Sàigòn sinh sống. Tôi thì theo chúng bạn đi các tỉnh khác như Đà Nẵng, Quy Nhơn và Nha Trang để buôn bán và lập xí nghiệp sản xuất lạp xưởng. Chỉ khi nào về Sàigòn mua vật liệu hay máy móc mới ghé thăm thân phụ đang sống tạm trú quản thúc ở quận 4, sau khi đi tù cải tạo gần 10 năm. Hai cha con ít khi có cơ hội hàn huyên tâm sự lâu dài, vì thời gian tôi lưu lại ở Sàigòn rất cấp bách, vả lại tôi không có hộ khẩu chính thức để sống ở thành phố nầy. Tuy nhiên, đôi lần tôi có dịp hỏi ông chi tiết về các diễn biến xẩy ra làm sao, sau lần gia đình phân ly vào tối ngày thứ Bảy 22 tháng 4, năm 1972 tại Dakto.

 

Dựa theo tài liệu chiến tranh và qua lời ba tôi kể lại, chi khu Dakto thất thủ vào thứ Hai ngày 24 tháng 4, năm 1972 (có tài liệu nói là Chủ Nhật). Thiếu Tá Lò Văn Bảo chọn Đại Đội 408 ĐPQ làm đơn vị đánh chặn (đoạn) hậu, rời chi khu sau cùng để cho bộ chỉ huy nhẹ của Thiếu Tá Bảo rút lui an toàn vào rừng, nên bị tổn thất nặng nề. Đại Đội 408 ĐPQ cùng với bộ chỉ huy nhẹ của Thiếu Tá Bảo đánh 7 ngày và 7 đêm với Việt Cộng trong rừng. Bộ chỉ huy nhẹ của Thiếu Tá Bảo và Đại Đội 408 ĐPQ chia tay phân tán mỏng ở một cánh rừng để tránh thiệt hại. Binh sĩ của Đại Đội 408 ĐPQ lớp chết lớp bị thương, lại có người không thể mang theo được. Số khác thì thất tán hay bỏ ngũ tìm đường về nhà nên cuối cùng đại đội ĐPQ chỉ còn lại độ mươi người.

Thiếu Tá Bảo dùng tần số riêng gọi vô tuyến về bộ chỉ huy của tiểu khu Kontum và xin phái trực thăng tới bốc. Đại Đội 408 ĐPQ hoàn toàn mất liên lạc với Thiếu Tá Bảo trong rừng núi vì ông ta đã đổi qua một tần số khác. Có lẽ Thiếu Tá Bảo không hề hay biết những gì đã xẩy ra cho Đại Đội 408 ĐPQ? Người hiệu thính viên của đại đội dò tần số nội bộ nhiều ngày mới nối được liên lạc với Thiếu Tá Bảo và ông ra lệnh cho cha tôi di chuyển đến một ngọn đồi vô danh làm vị trí bãi đáp để được bốc. Khi thấy Đại Đội 408 ĐPQ còn lại một ít người, ông nghi ngờ cha tôi đã bị Việt Cộng bắt và buộc hợp tác với chúng giăng bẫy, để tóm gọn bộ chỉ huy nhẹ của ông ta. Thiếu Tá Bảo chất vấn cha tôi đủ điều và nhất định không cho lên trực thăng. Giành co đôi lát, cuối cùng ông mới đành lòng cho di tản về Kontum.

Cha tôi dưỡng sức được ít ngày, rồi lại lao vào trận tuyến Mùa Hè Đỏ Lửa 1972 ở Kontum (từ ngày 14/5 - 1/6/72). Sau chiến thắng mặt trận Kontum kiêu hùng, nhiều quân nhân tác chiến được thăng một cấp, nhưng phần cha tôi vẫn tiếp tục mang lon Trung Úy. Ông không hề than trách phận, chỉ nghĩ làm tròn bổn phận của một quân nhân mà thôi. Sau trận nầy, thượng cấp đề nghị cha tôi nên chuyển qua làm lính văn phòng, nhưng ông lại khước từ.

Đầu năm 1974, cha tôi thuyên chuyển về tiểu khu Long An, KBC 4008. Đêm mồng 8 rạng 9 tháng 4, năm 1975, cộng quân mở màn pháo kích và tấn công vào thị xã Xuân Lộc, tỉnh Long Khánh thì đồng thời Công Trường (Sư Đoàn) 5 Việt Cộng vượt rạch Cần Đốt tấn công vào tỉnh Long An để cắt đứt Quốc Lộ 4, nối liền Sàigòn với miền tây. Địch quân chiếm được một góc sân bay, phía tây nam của phi trường Cần Đốt. Ngày giờ chúng toan tính thật trùng phùng ăn khớp với nhau.

Đây là hai tuyến phòng thủ cơ bản cuối cùng của QLVNCH, để phòng giữ cửa ngõ phía đông và phía tây của Sàigòn. Nếu cộng quân chiếm được thị xã Xuân Lộc, thì các thị xã (Biên Hòa - Bà Rịa - Vũng Tàu) kế tiếp sẽ lần lượt xụp đổ và cuối cùng là thủ đô Sàigòn. Còn nếu Việt Cộng chiếm được tỉnh Long An và cầu Bến Lức thì con đường tiếp vận thực phẩm từ miền tây vào Sàigòn sẽ bị cắt đứt. Thủ đô Sàigòn sẽ bị cô lập và loạn lạc nổi lên vì khan hiếm nhu yếu phẩm.

Theo nguồn Wikipedia, Trận Xuân Lộc diễn biến ác liệt trong vòng 12 ngày đêm. Sư Đoàn 18 Bộ Binh QLVNCH cùng tiểu đoàn 3/4 Địa Phương Quân Long Khánh là chủ lực chính. Tiểu khu còn được tăng phái thêm Lữ Đoàn 1 Nhẩy Dù, Tiểu Đoàn 82 Biệt Động Quân (di tản từ Quảng Đức về), Thiết Đoàn 5 Kỵ Binh và Sư Đoàn 3 Không Quân Biên Hòa không yểm (tổng số quân khoảng 12,000 người), để đối phó với 4 sư đoàn Bắc Việt gồm có (SĐ6, SĐ7, SĐ341, và SĐ325). Việt Cộng còn bổ xung thêm một trung đoàn thiết giáp, một trung đoàn pháo binh và Trung Đoàn 95BB (Sư Đoàn 325 CS) (tổng số quân khoảng 40,000 người), nên có nhiều dữ liệu bách khoa toàn thư viết về trận chiến.

Riêng mặt trận Thủ Thừa, tỉnh Long An cũng không kém phần quan trọng, nhưng bị lu mờ vì diễn biến xẩy ra lại trùng phùng với thời gian của mặt trận Xuân Lộc, nên không có bách khoa toàn thư dữ liệu. Đồng thời cha tôi lại không hề kể chuyện là ông đã từng tham dự mặt trận nầy. Thật là đáng tiếc, vì thiếu chi tiết dữ kiện có liên quan đến công trận của ông.

Từ năm (1987-89) khi trưởng thành, tôi có nghe gia đình bên nội kể loáng thoáng về trận đánh Thủ Thừa. Sau đợt chiến thắng nhất thời của VNCH tại mặt trận Thủ Thừa vào giữa tháng 4 năm 1975 (từ ngày 9-20?), một ông chú thuộc vai vế em họ của cha tôi, chạy hớt hải qua nhà bà nội của tôi thông báo một tin sốt dẻo:

- Cô Năm ơi…đài BBC, VOA và Sàigòn loan tin chiến thắng vang dội tại Thủ Thừa.

Bà nội tôi lên tiếng lo lắng:

- Hổng (không) biết anh Sáu (cha tôi là thứ năm trong nhà) bay, đi lính Địa Phương Quân đóng tại chi khu Tân Trụ (Tiểu Khu Long An) đang đánh nhau ở miệt Thủ Thừa (tăng cường cho mặt trận), có hề hấn gì hông (không) nữa, mà sao mấy bữa rầy (nay) một con mắt của tao cứ nháy lia lịa quá hà?

- Có lẽ anh Sáu không sao đâu!, ông chú tôi trấn an tinh thần để bà nội tôi yên tâm.

Vài ngày sau đó có lính đến nhà nhắn tin. Bên nội tôi bèn xách vài giỏ thức ăn gồm có xôi, thịt gà và trái cây đón xe đò đi lên chi khu Thủ Thừa để ăn mừng chiến thắng cùng với cha tôi. Bên nội tôi mừng rỡ khi nghe Bộ Chỉ Huy của Tiểu Khu Long An tuyên bố:

- Trương Hồng Nhơn được thăng Đại Úy đặc cách tại mặt trận Thủ Thừa, tiểu khu Long An.

Bà nội của tôi còn kể rằng khi ra dìa (về) thấy xe đò và đủ loại xe khác phải ngưng chạy trên Quốc Lộ 4 đến chiều tối vì đường xá bị Việt Cộng đắp mô. Lực lượng Địa Phương Quân và một đơn vị thuộc Sư Đoàn 7 Bộ Binh QLVNCH ra sức phản công dữ dội và giải tỏa mô của Việt Cộng, mới bảo đảm được sự lưu thông trên quốc lộ.

Sau ngày miền Nam mất, cha tôi đi tù cải tạo gần 10 năm qua các trại Hoàng Liên Sơn và cuối cùng là trại Cải Tạo Hàm Tân mang bí số Z30D thuộc tỉnh Thuận Hải. Ông được phóng thích vào cuối năm 1984 và sống tạm trú tại Sàigòn. Một trong những lý đó khiến ông bị đi tù gần 10 năm (so với các sĩ quan cấp úy khác), chỉ vì khí khái hiên ngang của ông. Cô tôi (người miền Nam gọi chị hay em đều bằng cô), kể lại một chuyến đi thăm nuôi cha tôi như sau:

- Sáu à, em ráng cải tạo tiến bộ theo chính sách cách mạng để mau về với gia đình nha!

Sao…chị nói xong chưa?, ông bực dọc:

- Nếu như chị lập lại lời lẽ “phục tòng” nầy với tui, thì tui sẽ bỏ vô lán ngay, cha tôi khẳng khái trả lời như thế.

Trương Hồng Nhơn bạo bệnh qua đời vào ngày 2 tháng 3, năm 1988 sau Tết Nguyên Đán Mậu Thìn. Linh cữu an táng cử hành theo nghi thức hỏa thiêu và hài cốt được mang về quê nhà ở quận (huyện) Cần Đước, tỉnh Long An.

Trước khi hoàn thành bài viết nầy, chúng tôi (tác giả & tôi) có liên lạc với niên trưởng (danh hiệu 31) hiện đang định cư ở Hoa Kỳ, để kiểm chứng dữ kiện có liên quan đến cha tôi. Cựu Thiếu Tá Trưởng Phòng Ba/Trung Tâm Hành Quân BCH Tiểu Khu Long An (danh hiệu 31), trả lời qua e-mail như sau:

- “Cá nhân tôi nghĩ ông Nhơn là Đại Đội Trưởng hay Đại Đội Phó một đại đội ĐPQ thuộc tiểu khu Long An, nhưng vì không trực tiếp chỉ huy nên không nhớ được.”

Tôi xin số điện thoại để gọi cho niên trưởng(31) và tả hình dáng cố Đại Úy Trương Hồng Nhơn có tầm vóc chiều cao trên 1.8 m(cỡ 6 ft), với nước da ngăm đen và bản tính thích “nhậu” của người miền Nam, thì danh hiệu 31 cho biết:

- À, tôi nhớ ra đã từng gặp qua thân phụ của cậu rồi!

Danh hiệu 31 nói rằng ông cố gắng liên lạc với cựu Đại Úy Võ Văn Bạch (ĐĐT), thuộc Tiểu Đoàn 334 ĐPQ(TK Long An). May ra ông nầy biết rõ về cha tôi, nhưng tôi chờ tin mãi mà chẳng thấy ai gọi lại gì cả.

Cố Đại Úy Địa Phương Quân Trương Hồng Nhơn nay đã quy tiên, nhưng tôi tin rằng ông cùng với dân quân Địa Phương Quân (2 tiểu đoàn ĐPQ gồm 600 lính) và 200 lính Nghĩa Quân của tiểu khu Long An (cộng thêm một đơn vị của Sư Đoàn 7 BB tăng cường?) đã anh dũng đánh thắng một đơn vị xấp xỉ cấp trung đoàn (Quốc Thái ghi lại *8) của Công Trường 5 (gồm 5 ngàn quân) (*b) và lực lượng du kích địa phương tại mặt trận Thủ Thừa vào giữa tháng 4 năm 1975 (từ ngày 9-20?) (không kể CS điều động thêm 2 Công Trường 6, 9 và Trung Đoàn Đồng Tháp công hãm Long An để tiến về Sàigòn).

Trong hồi ký của danh hiệu 31 có viết, “quân dân ta phải tự lực tự cường, kiểu đứng mũi chịu sào.” Ý ông ta muốn nói rằng 2 tiểu đoàn Địa Phương Quân (TK Long An) và Nghĩa Quân chỉ được trang bị M16, M79 và trung liên M60 mà phải đương đầu với cộng quân đông đảo hơn 8 lần (600 quân VNCH chống 5000+ bộ đội CSBV(*b) (cần dẫn nguồn). Bắc quân lại được trang bị hỏa lực mạnh như B40/B41, súng cối (cối 61, cối 82), đại liên phòng không 12.8 ly, trọng pháo 130 ly và chiến xa lội nước PT-76, thì làm sao lực lượng Địa Phương Quân có thể chống đỡ lâu dài được?

Là con của một quân nhân Việt Nam Cộng Hòa, tôi muốn tìm hiểu về đời binh nghiệp của thân phụ mình là cố Đại Úy Địa Phương Quân Trương Hồng Nhơn. Vì không biết cha tôi thuộc đại đội hay tiểu đoàn Địa Phương Quân nào của tiểu khu Long An, nên chúng tôi (tác giả & tôi) cần kiểm chứng dữ kiện, nhưng vài cựu sĩ quan ĐPQ liên đới biết lai lịch của cha tôi chẳng màng giúp đỡ. Tôi cảm thấy thất vọng về họ. Nhìn viễn ảnh thời gian trôi mãi và bánh xe lịch sử tiếp tục lăn về phía trước sẽ xóa nhòa mất quá khứ. Nếu như không ai còn quan tâm tới, rồi tuổi trẻ Việt Nam sẽ dựa vào đâu để tìm ra sự thật?

 

 

Tài liệu tham khảo:

1) Người ở Lại Charlie(Mùa Hè Đỏ Lửa 1972) - tác giả Phan Nhật Nam
2) Về Từ Tân Cảnh - tác giả Đại Tá Tôn Thất Hùng
3) Dakto - Đêm Cuối Cùng - tác giả Trang Y Hạ
4) Cao Nguyên: Sương Mù hay Khói Súng - tác giả Kiều Mỹ Duyên
5) Chiến Thắng Đakto - Tân Cảnh 40 năm một chặng đường - Trang thông tin điện tử Huyện Đakto (CS)
6) Ký Ức Tây Nguyên - tác giả Đặng Vũ Hiệp (CS) (*a)
7) Trận Xuân Lộc - Wikipidia tiếng Việt
8) Trận Đánh Cuối Cùng Của Địa Phương Quân(Quận Thủ Thừa, Tỉnh Long An) - tác giả Quốc Thái
9) 31 Khúc Chấp & Quốc Thái Đinh Hùng Cường(2 tác giả) Trận Đánh Cuối Cùng Của Quân Đoàn IV
10) “Giải phóng” Thủ Thừa và thị xã Tân An - đòn chia cắt chiến lược lộ 4 trong chiến dịch HCM 1975 (CS)
11) Tổng số quân của Công Trường 5 CSBV(*b), dựa vào bài viết: “Tiểu Đoàn 83 Biệt Động Quân.”

Darren Thăng

 TƯỞNG NHỚ CHA TÔI