CHIẾN DỊCH 38 NGÀY Ở DAK SEANG 

Dịch từ bài The Defense of Dak Seang của Project CHECO.

Project CHECO Southeast Asia Report. The Defense of Dak Seang

Lời mở đầu: Do cuộc sống công nghiệp từ hàng trăm năm, và với quan niệm "thời giờ là tiền bạc", người Mỹ cũng như QĐ Mỹ đã dùng chữ tắt rất nhiều, ví dụ như RVN chỉ VNCH, ARVN chỉ quân lực VNCH, RPD chỉ Chánh phủ Lâm thời Cộng hòa Miền nam VN và cũng chỉ súng B-40/B-41, I-Corp là quân đoàn 1, v.v...

Cũng trong tinh thần đó, tôi dùng rất nhiều chữ viết tắt trong các bài của tôi, như chánh phủ viết tắt là CP, căn cứ hỏa lực viết tắt là CCHL, chiến dịch là CD, tiểu đoàn là TĐ, đại đội là đ.đ, đại úy là đ.u., v.v... Tuy viết tắt như vậy nhưng lúc đọc phải đọc nguyên chữ.

...

Ngày 31/3/70,  đối phương đã tung 1 cuộc tấn công phối hợp khắp VN, nhưng ko hoàn toàn gây ngạc nhiên với chánh phủ (CP) VNCH. Tại QK-2, có những tấn công vào phần lớn các căn cứ lớn, và lúc đầu người ta nghĩ rằng một Mậu Thân 1968 thứ hai. Tuy nhiên, chẳng bao lâu người ta biết rằng địch ko cố gắng chiếm hay giữ bất cứ 1 vị trí nào, nhưng chỉ là những chiến thuật điển hình của "hit and run" (đánh rồi rút ngay) của du kích chiến. Chỉ có 1 ngoại lệ tại trại Dak Seang, khi lúc 0645 ngày 1/4/1970, đã bị pháo kích dữ dội với các đợt thăm dò của bộ binh rất gần chu vi phòng thủ. Sau đó cùng ngày, tình báo cho biết rằng trung đoàn 28 quân csbv có mặt ở ba km bắc của trại. Lúc đầu người ta nghĩ rằng trận Dak Seang chỉ là tấn công nghi binh cho các mục tiêu quan trọng khác. Nhưng trận chiến đã ko giảm cường độ trong các ngày kế và khi 1 trung đoàn csbv khác được phát hiện ở nam trại, và người ta mới biết Dak Seang đã thực sự bị bao vây. Ngày 7/4, một tù binh cho biết nhiệm vụ của trung đoàn 28 là chiếm và giữ trại. Có vẻ địch muốn làm mất mặt của CP bằng cách chứng minh quân CP bất lực ko thể bảo vệ trại và làng trong quận Dak To.

NGẠC NHIÊN TẠI DAK SEANG

Như đã nói, việc mở màn của "Chiến dịch mùa Hè" của địch vào ngày 31/1 ko gây ngạc nhiên lắm. Tuy nhiên, chúng đã đạt ngạc nhiên chiến thuật tại Dak Seang khi đã xâm nhập vào khu vực này mà ko bị phát hiện.

Vào buổi chiều của ngày 31/1, một chiếc C-7 Caribou rời Pleiku để tiếp tế lương thực cho trại. Chiếc này đáp xuống vô sự. Sau đó nó chở đi khoảng 100 đạn 105 ly mang về Pleiku để tiếp tế cho trại khác đang cần. Trớ triu thay, trong chưa tới 24 g, Dak Seang rất cần đủ thứ tiếp liệu, kể cả đạn 105, khi cuộc bao vây bắt đầu, xem hình.                

ĐỊA THẾ CỦA DAK SEANG

Trại Dak Seang ở khoảng 65 km tây bắc của tỉnh lỵ Kontum và 16 km bắc-đông bắc của Ben Het. Trại nằm trong thung lũng của Sông Dak Poko, cách sông này 2 km về phía tây và bao quanh bởi đồi thấp chạy liên tục với cao độ 670.50 mét so với mặt biển. Địa thế càng về phía đông và tây của trại càng hiểm trở với những rặng núi chạy song song cao tới 1.008 mét. Phần lớn địa thế trong khu vực là rừng rậm với một, hai và ba tán lá, mặt đất phủ đầy bụi cây rậm rạp khiến hạn chế quan sát của máy bay và khó khăn cho bộ binh di chuyển.

Trong tháng 4 và 5, địch đã điều nghiên kỹ lưỡng địa thế quanh trại. Các đường chuyển quân, viết tắt là LOC được ngụy trang kỹ, nên dù địa thế hiểm trở, địch vẫn có thể chuyển quân và tiếp liệu đến chiến trường. Các công sự như bunker và hố chiến đấu nằm dọc các LOC này đã cung cấp chỗ ẩn núp lý tưởng cho lính csbv khi bị máy bay phát hiện hay pháo binh tác xạ bất ngờ. Khi chiến sự xảy ra vào đầu tháng 4, các công sự này đã bảo vệ chúng trước hỏa lực đồng minh. Dựa vào địa thế, chúng đặt súng phòng không để gây tác hại tối đa với các đường bay, bị hạn chế bởi địa hình. (Vì thung lũng chỉ rộng khoảng 5 km, chỉ có 4 máy bay hoạt động 1 lúc). Hơn nữa, với các đài quan sát chọn lựa kỹ lưỡng, mọi vị trí của quân bạn đều bị giám sát.

CHIẾN DỊCH (CD) BẮT ĐẦU

Ngày 1/4, địch với quân số áp đảo đã bao vây và pháo dữ dội. Tiếp tế đường bộ và đường không bị cắt, kể cả ko thể đi ra sông Poko lấy nước. Với quân số khoảng 550 người, có 4 cố vấn Mỹ và 6 lính LLĐB của trại bị thương, hệ thống truyền tin và trung tâm hành quân (HQ) phần nào hư hại, Suốt ngày đó, 20 phi xuất chiến đấu cơ tấn công các bunker quanh trại, và đêm đó ba AC-119 Hỏa Long đã hoạt động suốt đêm.  

Ngày 2/4, Biệt khu (BK) 24 đưa quân tới CCHL Tango, nguyên trước 1954 là 1 đồn Pháp, trên bờ đông của sông Poko. Các thành phần của 1 TĐ bộ binh và 2 pháo đội tới Tango. Cùng lúc, 1 TĐ được chuyển từ Kontum đến Tân Cảnh. Suốt ngày trại tiếp tục bị tấn công dữ dội vì địch định xâm nhập hàng rào phòng thủ. Những tấn công bộ binh này, cũng như các ngày sau, đều bị máy bay đẩy lui. Ngày đó có 44 phi xuất yểm trợ trại bằng đại bác 20 ly và napalm. Ngày 3/4, hỏa lực của cối hơi giảm, nhưng hỏa lực của súng nhỏ, súng bắn thẳng, và súng phòng không gia tăng đáng kể. CCHL Tango bị đặc công tấn công với thiệt hại nhẹ của 2 bên. Để giảm áp lực trại, 1 TĐ BĐQ và các thành phần của TĐ 1 MIKE Force được đổ xuống phía nam trại. Cũng ngày này người ta biết rõ địch gồm trung đoàn 28 và 40 csbv. Ngày này không yểm gia tăng với 67 phi xuất của chiến đấu cơ, 4 của gunship, và 6 của B-52.

Phần còn lại của tuần đầu tháng 4, quân CP định chiếm cao điểm ở phía tây và đông trại. Tuy nhiên, hai TĐ BĐQ ở phía tây và 1 TĐ bộ binh ở đông, đều bị chống trả dữ dội và cầm chân. Có 1 lúc, 1 TĐ BĐQ hoàn toàn bị vây, và được cứu kịp thời bởi chiến đấu cơ. Quân CP ngày càng đưa thêm vào các vị trí chung quanh trại, các chạm súng cũng như không yểm ngày càng gia tăng. Chiến trận gia tăng từ 1/4 tới 7/4: riêng ngày cuối có 174 phi xuất của chiến đấu cơ, 5 của gunship, và 6 của B-52. Suốt tuần này, áp lực địch liên tục, nhưng bị chận đứng ở hàng rào phòng thủ bởi không yểm. Chỉ riêng sáng ngày 8/4, người ta đếm 222 xác lính csbv trên hàng rào trại. 

Ngày 8/4: các đv phải chiếm cao điểm ở phía đông và tây trại vẫn gặp chống trả kiên cường của địch, và thêm quân được đổ xuống phía nam trại nhưng gần trại hơn. TĐ 4 và 1 MIKE Force phải lần lượt tiến về tây nam và tây bắc trại, và chỉ cách trại 900 m. Trong ngày, chiến đấu cơ hoạt động cùng khắp khu vực với 134 phi xuất, nhưng tại trại Dak Seang khá yên tỉnh. 

Các ngày 9, 10, và 11/4, quân 2 bên giằng co ở nhiều nơi (standoff), và hai TĐ 1 và 4 Mike Force tiếp tục lục soát. Áp lực ở đông và tây trại giảm đáng kể, và 1 đv được đổ xuống bắc trại để giảm áp lực khu này.

Ngày 12/4, trại Dak Pek, phía bắc của Dak Seang báo cáo bị tấn công bởi cối, hơi cay và đặc công. Được lập trên các đồi nhỏ, trại này phần nào đã bị tràn ngập và viện quân được gửi tới. Có 54 phi xuất cho Dak Pek ngày này, 64 phi xuất cho Dak Seang. Xui xẻo thay, địch chiếm cao điểm gần trại Dak Pek, và vài ngày kế các cố gắng để tái chiếm cao điểm. Và cao điểm được tái chiếm ngày 14/4, vị trí bạn được cải thiện, và nhu cầu không yểm cho Dak Pek giảm. 

Ngày 13 và 14 có 2 cuộc tấn công bằng bộ binh: một vào trại lúc 1230 g ngày 13; một xảy ra giữa các đv VNCH ở đông bắc trại và địch quân-- bọn này ở giữa trại và quân bạn. Nhờ không quân, địch bị đẩy lui, và ngày 14, áp lực địch giảm đáng kể, khiến quân bạn di chuyển dễ dàng hơn.

Giai đoạn từ 15/4 - 28/4

Mục tiêu của quân CP là phải chiếm cao điểm bắc của trại, đặc biệt CCHL 31, nằm trên đỉnh Núi Ek, xem bản đồ, 3 km chính bắc của trại, (căn cứ này trước đây do sđ 4 bộ binh Mỹ lập, nhưng sau này bỏ hoang). Phần lớn những trận đánh dữ dội trong giai đoạn này đều quanh Núi Ek. Chỉ đến ngày 25/4, một hành quân trực thăng vận đã tái chiếm CCHL. Một khi CCHL và cao điểm bắc của trại được tái chiếm, hoạt động địch ở Dak Seang giảm đáng kể cho tới lúc CD chấm dứt. 

Ngày 15/4, một cuộc đổ quân xuống Núi Ek. Bốn máy bay đầu tiên bị hỏa lực mạnh, khiến 1 chiếc rơi và ba chiếc bỏ cuộc. Một task force gồm hai trực thăng khổng lồ HH-3C bay từ Đà Nẳng, vài chiếc Huey (chở lính Thượng của SOG), được yểm trợ bởi gunship, Skyraider và F-4 mới cứu phi hành đoàn lâm nạn, để rồi 1 chiếc HH-3C và một Huey bị rơi. (Toàn bộ người trên chiếc Huey đều chết. HH-3C chỉ có nhiệm vụ dùng thang dây để cứu phi hành đoàn lâm nạn cũng như câu máy bay khác-- còn việc xuống đất để tìm phi hành đoàn lâm nạn là của biệt kích Thượng). 

Ngày 16/4, TĐ 3/42 VNCH đổ xuống 1 km đông của trại. Họ phải tiến về phía bắc để tới CCHL trên Núi Ek. Ngày 17, TĐ chạm súng với địch ở 2 km đông bắc trại và bị thiệt hại nhẹ, và ngày 18 đụng độ mạnh khi định tiến về phía bắc. 

Ngày 20/4, nhiều trận đánh giằng co giữa địch và các đv của trung đoàn 42 và các CCHL. Trong đêm, TĐ 1/42 bị tấn công dữ dội ở tây bắc của trại -- đối phương dùng hỏa châu, cối, B-40 cũng như bộ binh thăm dò. Máy bay Hỏa Long AC-119G Shadow và AC-119K Stinger được dùng suốt đêm, và lúc rạng đông chiến đấu cơ xuất hiện và địch bị đẩy lui. Ngày 21 và 22, cũng giống như vậy với tấn công thường xuyên, pháo kích lẻ tẻ và bộ binh thăm dò vào các vị trí bạn khắp khu vực và áp lực nặng tiếp tục trên TĐ 1 và 3 của trung đoàn 42 trong cố gắng tiến về bắc. TĐ 1 đã thiệt hại nặng vào ngày 23/4 và phải rút về Dak Seang. Do đó địch gia tăng áp lực lên TĐ 3, và ngày 24/4, TĐ 2/42 đổ quân xuống CCHL trên Núi Ek. Gunship, chiến đấu cơ và B-52 đã can thiệp ko ngừng nghỉ để giúp quân VNCH. 

Ngày 25/4, đổ quân ở núi Ek hoàn tất, và với yểm trợ của chiến đấu cơ, quân bạn cố thủ tại chỗ. TĐ 3/42 bắt đầu trở về phía nam để tới Dak Seang (Núi Ek ở chính bắc của trại), và ngày 26/4, họ đóng quân bên ngoài trại để chờ bốc về ngày 27/4. Chạm súng nhẹ khắp ngày 27, và lúc 1345, TĐ 3/42 hoàn tất việc triệt xuất. Cùng lúc, hai TĐ của trung đoàn 45 bắt đầu tiến về bắc tới trại. Ngày 28 chỉ có các chạm súng nhẹ chung quanh trại. Quân được đổ thêm vào Núi Ek khiến gia tăng an nình ở cao điểm này. 

Từ ngày 29/4 - 6/5: ngày 29 và 2 ngày trước là ba ngày tương đối lắng dịu giữa 2 bên. TĐ 2/45 chạm súng (TIC) ở 1 km đông bắc trại (phản ứng bằng cối, pháo binh và chiến đấu cơ). TĐ 4/45, cách đó chưa tới km, đụng độ mạnh; sau khi xung phong vào đich thất bại, họ phải rút lui và gọi phi pháo. Đụng độ kéo dài sang ngày 30/4 với phi pháo yểm trợ. Kế hoạch hành quân (HQ) cho ngày 1/5 là dùng máy bay tấn công khu vực mà TĐ 4/45 đụng độ ngày hôm trước, sau đó là lục soát khu vực. Một hoạt động quân sự khác ở xa về phía nam, trong 1 khu vực đông nam của trại Ben Het.

Ngày 2/5, TĐ 2/45 đã đụng khoảng 1 đ.đ. địch trên sườn núi thấp của Núi Ek, ở 2 km bắc của trại. Sau 2 giờ giao chiến dữ dội, TĐ 2/45 rút lui 100 m để cho phi pháo, gunship, và cối tấn công địch. Các chạm súng nhẹ trong ngày 2 và 3/5. TĐ 2/45 lục soát kỹ khu vực trong ngày 2 nhưng ko kết quả. Cùng ngày, địch tấn công nghi binh ở Dak Pek để rút lui khỏi khu vực Dak Seang. Chiến sự tiếp tục ngày 4 và 5/5, và ngày 6 chỉ có một tấn công được ghi nhận. Hoạt động của quân bạn ngày 6/5 phần lớn để tìm xác quân bạn để lại chiến địa trong các ngày trước.

Ngày 7 - 9/5: Cũng như vài ngày trước, có ít hoạt động trong ngày 7 và địch tiếp tục rút khỏi khu vực Dak Seang. Lục soát tiếp tục chung quanh CCHL 31 ở Núi Ek, và chạm súng với các đv nhỏ của địch. Vào ngày 8 tháng 5, quân bạn đã dành phần lớn thời gian cho việc di chuyển và đổi quân, trong đó các đơn vị đã tham chiến lâu dài được thay thế bằng những đv mới. Ngoài ra, cũng có việc rút các đơn vị về hậu cứ của họ vì không còn cần thiết trong CD sắp kết thúc.

CD kết thúc ngày 9/5, cũng như nhiều CD ở VN, ko đánh dấu bởi đầu hàng gây ấn tượng của đối phương. Thay vào đó, hoạt động tại Dak Seang giảm cường độ sau khi quân bạn đã đổ vào để tham chiến và đẩy lui địch khỏi các bunker. Mục tiêu của CD là giữ trại, và mục này đã hoàn tất. Hơn nữa, trung đoàn 28 và 40 csbv bị thiệt hại nặng. Giới chức quân sự Mỹ nghĩ rằng Dak Seang chắc chắn đã thất thủ trong 72-giờ đầu nếu ko được không yểm đầy đủ. Phần lớn địch chết là do không quân chiến thuật Mỹ, và lần nữa, có vẻ chìa khóa để bảo vệ thành công các vị trí như Dak Seang là nhờ Không quân.

CHÚNG TA HỌC ĐƯỢC CÁC BÀI HỌC

CHƯƠNG IV

Một báo cáo trước đây của CHECO chỉ ra rằng các trại DSCĐ, khi bị tấn công bởi kẻ thù, đã phần lớn tùy thuộc vào yểm trợ nhanh chóng của không quân để sống còn. Chiến dịch Dak Seang lại lần nữa chúng minh sự đúng đắn của nhận định này. Dù đã xảy ra chiến trận ác liệt trên mặt đất, và tăng viện bằng bộ binh là cần thiết, ko ai nghi ngờ rằng địch đã có thể chiếm trại nếu ko có không yểm. Nhiều chiến đấu cơ, B-52, gunship, vận tải cơ đã tham dự chiến dịch (CD) này. Trong 1 khu vực nhỏ hẹp như (vì trại nằm trong 1 thung lũng mà hai bên là hai rặng núi, cách nhau khoảng 5 km -- ND), mà chỉ trong 38 ngày đã có một số lượng không yểm đáng thán phục với 2829 phi xuất của chiến đấu cơ, 154 phi xuất của gunship, 114 phi xuất của B-52, và 164 phi xuất của máy bay thả dù hay đáp xuống tiếp tế trại -- phần lớn là C-7 Caribou.  

Sự yểm trợ như vậy của xứng đáng ko? Câu trả lời tùy thuộc vào tiêu chuẩn (criteria) được dùng để đánh giá CD. Không nghi ngờ gì về địch quân đã thiệt hại nặng: họ đã có 2.992 tử trận so với 338 của liên quân Việt Mỹ Úc. Dĩ nhiên số địch chết, ko hoàn toàn do không quân gây ra, một ước tính cho thấy khoảng 50/100. Địch cũng mất hơn 100 súng cộng đồng như cối, súng không giựt (SKZ), và súng phòng không bị phá hủy hay tịch thu, cộng số lượng ko thể đếm được gồm súng và quân trang quân dụng rất cần thiết khác nằm trong hơn 800 bunker, nhà kho, hang động, v.v... bị hủy diệt hay hư hại. 

Quan trọng hơn là những thống kê đầy ấn tượng này. Khi mục tiêu của địch nhằm chiếm trại, làm suy yếu kiểm soát của chánh phủ VNCH đối với dân, nhưng CD Dak Seang, nhờ yểm trợ hữu hiệu của không quân, đã đẩy lùi mục tiêu của địch và gia tăng sức mạnh của chánh phủ. (Nói thêm: lúc đó, do quân Mỹ còn hiện diện đông đủ nên đã hết lòng yểm trợ để cứu Dak Seang -- ND).

SỐ LƯỢNG BOM ĐẠN YỂM TRỢ DAK SEANG

Do kích thước nhỏ của trại và khu vực chung quanh, nên thường chỉ có hai phi tuần (4 chiến đấu cơ) hoạt động cùng 1 lúc. Các chiến đấu cơ ko thể trấn áp hỏa lực địch. Trong khi đó, vì thung lũng chỉ rộng khoảng 5 km, chỉ với nguồn lực tối thiểu, địch có thể tạo ra 1 hỏa lực phòng không dữ dội đối với máy bay. Bức tranh càng phức tạp hơn nữa với những bunker đào rất sâu và cây cối dầy đặt. Những bunker được xây dựng kỹ lưỡng này chỉ có thể bị phá hủy bởi trúng trực tiếp (direct hit) bởi bom hay đạn đại bác lớn -- có ngòi nổ chậm khiến có thể xuyên qua vỏ dầy của nắp hầm. Trong lúc đầu của CD, máy bay chỉ dùng bom 500 hay 750 cân Anh và napalm, nhưng chúng ko tác dụng với một số bunker. Sau đó phải dùng bom 1000 tới 2000 cân Anh với ngòi nổ chậm, sức công phá được cải thiện. Do khu vực có nhiều cây rừng, nhiều khi phải dùng bom nhỏ để đánh dấu mục tiêu trước khi dùng bom lớn. (Trưởng toán cố vấn LLĐB Mỹ ở Dak Seang kể lại: Sau khi dùng hỏa tiển khói để đánh dấu vị trí của 1 khẩu 12.7 ly, ông thấy tên xạ thủ chỉ nhảy xuống hố súng khi thấy bom rơi và sau đó bỏ chạy vào rừng -- ND).

LỜI KẾT

CD Dak Seang, đánh dấu của 1 chương ý nghĩa trong chiến tranh vì đó là trại DSCĐ cuối cùng dưới sự kiểm soát của LLĐB Mỹ. Vai trò bảo vệ biên phòng của LLĐB Mỹ chấm dứt tháng 1/1971 khi, sau gần 10 năm hoạt động, hai trại cuối cùng của Mũ Xanh được giao cho VNCH. Dak Seang được giao vào tháng 11/1970. Từ 1967 đến 1969 chỉ có 5 trại DSCĐ được giao cho LLĐB VN. Nhưng bắt đầu tháng 1/70, chuyển giao được gia tốc, và, chưa tới 1 năm, chuyển giao được hoàn tất.

SỐ PHI XUẤT  TRONG CD DAK SEANG

Của chiến đấu cơ: Có những ngày cao điểm như 8/4, có 147 phi xuất, còn lại là hàng đơn vị hay hàng chục; tổng cộng trong suốt CD có 2450 phi xuất.

Của gunship: suốt CD, ngày nhiều nhứt chỉ có 5 phi xuất của gunship; tổng cộng cả CD có 147 phi xuất. Có lẽ do hỏa lực dữ dội của địch nên gunship ít tham chiến.

Của B-52: Có ngày ko có phi xuất nhưng có ngày có 6 hay 12 phi xuất; tổng cộng có 114 phi xuất. 

PHỤ LỤC II

Các phi xuất của B-52: mỗi "box" có thể thay đổi về kích thước, nhưng thường có chiều dài 3km và chiều ngang 1km. Tỷ lệ bản đồ: 1:100.000    

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ NÉM BOM

Trong CD kéo dài 38 ngày này: tổng cộng có 743 địch chết bởi không quân, ngoài ra ước tính có khoảng 151 chết bởi không quân; ghi nhận có 338 tiếng nổ phụ sau khi máy bay oanh kích. 

TÁI TIẾP TẾ

Có 160 phi xuất, thả được 696 pa-lết, tổng cộng 740.171 cân Anh hay 335,73 tấn. Tỉ lệ số dù được thu hồi: 95.8/100.