QUẬN LỴ TẠI VN RƠI VÀO TAY ĐỊCH

           

     

Các bài sau đây chuyển ngữ từ các số báo cũ hay văn khố của báo New York Times, mà tôi là độc giả online của họ. 

BÀI MỘT

Sài Gòn ngày thứ hai 21/8/1972-- Quân nam VN đã bỏ 1 quận lỵ ở phía bắc và 1 căn cứ hỏa lực (CCHL) gần đó sau 2 ngày bị pháo kích và tấn công bộ binh của CS-- 1 tổn thất lớn nhứt của chính phủ (CP) kể từ những tuần đầu tiên của tổng tấn công của CSBV, bắt đầu 30/3/72.

Thất bại này của CP đã khiến phần lớn quận Quế Sơn tỉnh Quảng Nam vào tay bắc quân.

Một phát ngôn viên quân sự (QS) của nam VN, trong thuyết trình hàng ngày tại SG hôm qua loan báo rằng quận lỵ Quế sơn và căn cứ Ross, khoảng 2 dặm về phía tây, đã "di tản" vào thứ bảy, nhưng ko nói rõ qui mô của thất bại này.

RÚT LUI TRONG VỘI VẢ

Tuy nhiên, nguồn tin có thẩm quyền tại Đà Nẳng, nằm 25 dặm đông bắc Quế sơn, nói quân CP "đã ko làm tròn nhiệm vụ" và rút vội vả đến độ bỏ lại vài đại bác.

Nguồn tin này chủ ý nói về vài trăm quân chính quy của sđ 2, đóng tại Ross. Họ cũng nói ĐPQ/NQ tại Quế sơn, dù ko được huấn luyện hay trang bị tốt, đã dũng cảm chiến đấu khiến họ kinh ngạc (acquit/perform).

ĐPQ/NQ và lính chính qui chạy về CCHL Baldy, khoảng 5 dặm đông bắc của Quế sơn -- hướng về bờ biển và gần QL-1.

Họ cho biết 70 phi xuất - phần lớn của Mỹ - đã ko thể ngăn chận tấn công của kẻ thù. 

Quế sơn là quận lỵ đầu tiên rơi vào tay cs trong 1 thời gian dài. Trong những tuần qua, quân CP đã tái chiếm vài quận lỵ đã mất trong giai đoạn đầu của tổng tấn công, dù họ thường tái chiếm mà ko phải chiến đấu nhiều vì kẻ thù đã rút ra để lập phòng tuyến ở nơi khác.

Có vẻ 1 yếu tố quan trọng trong thất bại ở Quế sơn là sự tàn phá của võ khí lớn nhứt của cs, súng 130-ly, bắn xa 17 dặm hay 27.3 km. Đây là lần đầu chúng xuất hiện ở Quế sơn, và khiến mọi phản công dự liệu của CP--sẽ khó khăn.

Trong những tuần đầu của tổng tấn công, csbv xuất phát từ thung lũng Quế sơn, giáp với Lào, lần lượt tấn chiếm từng tiền đồn, dẫn tới quận lỵ này. Các tiền đồn này là quận lỵ Hiệp đức, các CCHL West và O'Connor (trước đây của Mỹ, nay bàn giao cho quân CP). Cuối cùng, chúng vây hãm Quế sơn bằng bộ binh và pháo.

Nhưng Quế sơn và căn cứ Ross đã giữ được trong tháng 5--và đe dọa này hình như đã giảm đi. Trong những tháng sau đó, Bắc quân hoạt động ở những đồi phía nam và tây của Quế Sơn, pháo kích và thăm dò rời rạc và dằn co (jockey) với trung đoàn 5 và 6 của sđ 2, nhưng ko tung ra tấn công lớn nào.

Nguồn tin nói rằng tấn công bắt đầu với thứ sáu, ngay trước rạng đông-- với cs pháo quận lỵ và căn cứ Ross, nhưng tập trung vào Ross. Kế đó kẻ thù tấn công bộ binh vào Ross, và sáng thứ sáu, đã chiếm phần lớn căn cứ, nằm trên 1 ngọn đồi nhỏ.

Quân CP, với không yểm mạnh mẻ, đã có thể đẩy lui kẻ thù vào sáng thứ bảy, nhưng vài giờ nghỉ ngơi, CS tái tấn công, và lần này quân CP bị thiệt hại nặng, quyết định rút lui.

BÀI II 

CHIẾN SỰ SUY GIẢM TẠI VÙNG QUẾ SƠN

SAIGON, thứ tư 23/8/1972--ngày hôm qua, người ta cho biết quân hai bên, do kiệt sức vì thiệt hại nặng, tạm chấp nhận (settle for) cho lúc này 1 chiến tuyến lỏng lẻo phía đông bắc của quận lỵ Quế sơn, đã rơi vào tay cs từ ngày thứ bảy. 

Pháo kích và chạm súng nhỏ dọc chiến tuyến đã tiếp tục hôm qua, nhưng ko bên nào có vẻ sẵn sàng mở cuộc tấn công mới.

Tuy nhiên, rõ ràng rằng kẻ thù đã mở 1 mặt trận lớn và mới ở phía nam của mặt trận chánh tại Quảng trị, bằng cách bỏ qua các căn cứ của CP bao quanh tp Huế và Đà nẳng.

Hiện nay kẻ thù giữ vững Quế sơn và Ross, khoảng 25 dặm nam của Đà nẳng. Phòng tuyến địch đã buộc quân CP rút về đông bắc dọc tỉnh lộ (TL) 535.

CHIẾN DỊCH GIỐNG-QUẢNG TRỊ

"Hai bên cần có 1 thời gian để liếm vết thương và tập hợp lực lượng," 1 nguồn tin QS nói. "Nó hoàn toàn giống chiến dịch Quảng trị, với những trận đánh đẫm máu và những lúc nghỉ ngơi."

Ngạc nhiên lớn là csbv đã thành công khi chuyển đại bác 130 ly mà ko bị phát hiện.

Viên chức này nói kể từ lúc chúng chiếm quận lỵ Hiệp đức, ở tây nam của Quế sơn, vào mùa xuân "hầu như ko có quân bạn từ đây (all the way) tới biên giới Lào." Có nghĩa quân CP ko thể hoạt động hữu hiệu trong khu này để theo dỏi CS.

CÓ TIN VỀ ĐỤNG ĐỘ MỚI

Kể từ khi tỉnh lỵ Quảng trị thất thủ vào tháng 5, quân CP đã tập trung cố gắng vào việc đẩy quân csbv ở đây về phía bắc.

Kẻ thù đã chống trả phản công này, nhưng suốt thời gian đó (all the while) đã mở rộng sự thâm nhập của họ, bằng cách tiến về nam dọc sườn tây của quân SG. Họ đã đe dọa thành công Huế từ phía tây nam và Đà nẳng, cũng từ tây nam.

Trong 24 giờ qua, nguồn tin CP cho biết đụng độ mạnh và pháo kích dọc theo phần lớn vòng cung 100 dặm hay 160 km từ Quảng trị tới Quế sơn.

Nguồn tin cho biết kẻ thù bắn 300 đạn đại bác vào các vị trí cách thị xã Quảng trị 1.6 km. Tin cũng cho biết họ đã giết 79 csbv trong trận đánh, trong khi có 8 chết và 73 bị thương.

Xa hơn về phía nam, đụng độ ác liệt xảy ra chung quanh quận lỵ Tam quan và Hoài nhơn, đã được tái chiếm gần đây bởi quân SG. Có 23 địch chết, phe CP có 2 chết và 26 bị thương.

thương vong tương tự trong 1 trận đánh mới cách tỉnh ly an lộc 4.8 km.  Phần lớn do pháo kích của cs.

Các máy bay chiến thuật, và b-52, tập trung lần nữa phần lớn vào các tỉnh phía bắc, đặc biệt là quảng trị.

MACV cho biết 1 ném bom lần ngày thứ hai. Một máy bay Phantom của Không quân đã thả "vài bom loại 500-cân" vào 1 vị trí TQLC VNCH ở 1,5 dặm bắt của tỉnh lỵ Quảng trị, giết 1 và làm bị thương 13.

==

BÀI III

QUÂN CP TẬP HỢP SAU KHI MẤT QUẾ SƠN 

SAIGON, thứ ba 22/8/1972--Quân CP bị thiệt hại nặng khi cố gắng tập hợp ngày hôm qua để ngăn chận (stem) 1 bước tiến của bắc quân, sau khi bỏ một quận lỵ ở phía bắc, ý nói Quế sơn, và căn cứ gần đó, ý nói Ross, vào tay cs cuối tuần.

Thất bại này của CP, tệ hại nhất từ khi mất Quảng trị vào ngày 1/5, đã khiến phần lớn quận này của Quảng nam vào tay địch. Nó đã khiến phần còn lại của quận--một đồng bằng đông dân ven biển ngay phía dưới Đà nẳng, TP lớn thứ 2 tại nam VN, đe dọa bị cs tràn ngập.

RÕ RÀNG LÀ RÚT CHẠY

"Vài ngày sắp tới bạn sẽ biết chuyện gì xảy ra," một nguồn tin cho biết, khi cho rằng quân CP cho tới bây giờ đã ko thể mở cuộc phản công.

Việc mất Quế sơn rất quan trọng, ko chỉ về chiến lược, mà còn có nghĩa, nếu bây giờ CS có thể tiến ra bờ biển, ít nhất sẽ tạm thời cắt rời 1/4 phía bắc của đất nước này--nhưng cũng đồng thời chứng tỏ kẻ thù có thể đánh nơi nào chúng chọn và khiến quân CP chỉ còn cách chống đỡ. 

Chi tiết về trận đánh quanh Quế sơn vẫn rất ít, nhưng vài chi tiết được lộ ra, như trận chiến tại Quế sơn có vẻ rõ ràng là một rút chạy tán loạn, với việc quân CP rút chạy vội vả, khi bỏ đại bác và võ khí nặng trong cố gắng trốn chạy quân địch đang tiến tới. Họ nói, dù quân CP có không quân yểm trợ mạnh mẻ, "vẫn ko làm tròn nhiệm vụ". Đó là vài trăm quân CP của sđ 2 ở căn cứ Ross. Trong khi ĐPQ/NQ tại quận lỵ Quế Sơn, dù ko trang bị và huấn luyện tốt bằng, lại dũng cảm chống trả kẻ thù khiến mọi người ngạc nhiên. 

Có tin Trung đoàn đóng tại Ross, bị thiệt hại nặng đến độ ko còn khả năng chiến đấu (ineffective). Họ ĐPQ rút về căn cứ Baldy, khoảng 5 dặm đông bắc Quế sơn. Tàn quân vẫn còn chạy về Baldy sáng hôm qua, và các vị trí mới quanh Baldy đã bị bắn lai rai bởi rocket và cối -- nhưng địch có vẻ ko muốn chiếm Baldy vì sợ hải pháo mỹ vì căn cứ sát biển.

Đụng độ đã bùng nổ quanh Baldy chiều hôm qua, cho thấy csbv đang gom quân và áp lực lên quân CP trong lúc họ cố tái tập hợp.

Có tin dân thường, chạy về bờ biển để tránh nạn binh đao, nhưng ko có tin về thương vong của dân quanh Quế sơn.

Thương vong của địch có vẻ ít nhất cũng nặng như tốn thất của CP -- phần lớn bởi không quân, trong khi Nam quân, bởi đại bác 130 ly, bắn quả đạn nặng 74 cân hay 33.5 kí đi xa 27.3 km.

====

BÀI BỐN

SAIGON BẮT CÁC SĨ QUAN Ở QUẾ SƠN

SAIGON, thứ sáu, 25/8 (AP)--- Một trung đoàn trưởng và ít nhất 1 TĐ trưởng của ông đã bị bắt do để mất Quế sơn vào cuối tuần, phát ngôn viên cho biết hôm qua.

Việc mất thung lũng Quế sơn, con đường tiếp cận quan trọng từ vùng núi với vùng ven biển đông dân này và Đà nẳng, là một thất bại (setback) tệ hại nhất của quân CP kể từ khi Quảng trị từ 1 tháng 5.

Các viên chức Mỹ, kể cả tướng Frederick Weyand, TL của MACV, được biết đã xem thất thủ này có thể tránh được.

Vị sq cao cấp đó là ĐT Nguyễn văn Lữ, chỉ huy của trung đoàn 5 sđ 2 ở căn cứ Ross--1 trọng điểm bị tràn ngập cùng lúc với quận lỵ Quế sơn gần đó. Ông TĐ trưởng ở Ross, cũng bị bắt, nhưng ko biết tên.

TÀN QUÂN CŨNG VỀ RẢI RÁC

Nguồn tin QS cho biết khoảng 2.500 người, vừa chủ lực, vừa ĐPQ/NQ, chưa rõ số phận (unaccounted) ngay sau vụ rút chạy này. Họ đã được liệt kê là tử trận, mất tích hay bị bắt, nhưng hy vọng 1 số sẽ tìm đường về vùng CP kiểm soát.

Một số ko rõ dân thường cũng bị thương vong vì bị kẹt lúc giao tranh.

Nguồn tin hôm qua cho biết quân CP đã tiến dọc thung lũng Quế sơn trong ý định tái chiếm Quế sơn, chỉ gặp chống trả yếu ớt.

Nguồn tin cho biết, quân nam VN, tăng cường bởi quân mới từ nơi khác, đã tiến sâu tới 15 dặm hay 24 k trong thung lũng kể từ thứ hai.

Chuẩn tướng Phan hòa Hiệp, TL của cuộc HQ này, nói ông hy vọng trong 2 ngày quân của ông sẽ tái chiếm Quế sơn.

HAI TRẬN ĐÁNH TẠI KHU VỰC GẦN BIỂN

Nhưng 1 đe dọa mới tới Đà nẳng, 25 dặm về phía bắc, đã xảy ra dọc bờ biển.

Địch quân đã tấn công quân CP gần Duy xuyên, 1 quận lỵ 15 dặm nam của Đà nẳng. Một đv nam VN với địch quân 10 dặm hay 16 km nam của Đà nẳng. Quân VN xác nhận 64 địch bị giết trong 2 đụng độ, với 1 lính chết và 18 bị thương.

Các pháo thủ csbv đã bắn 30 đạn 130 ly và 10 quả từ đại bác Mỹ mà họ lấy được vào quận lỵ Thăng bình, khoảng 25 dặm của Đà nẳng, gần điểm xuất phát (jump-off) của phản công chiếm Quế sơn. Tin cho biết có 20 dân bị thương và hư hại 30 nhà.

Về không quân Mỹ: thời tiết xấu, đã ảnh hưởng đến oanh tạc miền Bắc toàn tuần lễ, khi chỉ có 220 phi xuất, phần lớn phía nam Vùng Cán Chảo. 

Chuyển ngữ từ các bài báo cũ của New York Times.

SJ ngày 23/7/25

Tài Trần